Pravda

Prema mitu, umro je kao pravi Srbenda, u dubokoj starosti, a njegov grob nije obeležen kako mu se dušmani ne bi mrtvom svetili. Na današnji dan 1395. godine u bici na Rovinima poginuo je čuveni Kraljević Marko, najpopularniji Srbin u istoriji, kome će bilo ko teško to zvanje oduzeti. Rođen kao Marko Mrnjavčević, sin kralja Vukašina, koji je bio suvladar Uroša Nejakog, poslednjeg vladara iz loze Nemanjića, Marko je nosio titulu srpskog kralja 1371-1395, ali je imao realnu vlast samo u kraju oko Prilepa, poznatom kao Prilepsko kraljevstvo. U životu istorijskog kralja Marka jasno se izdvajaju dva perioda, do Maričke bitke i posle nje. U prvom je Markov životni put u stalnom usponu, samo što to nije bio njegov lični uspon nego uspon njegove porodice. U doba cara Uroša, Mrnjavčevići izbijaju na prvo mesto među oblasnim gospodarima: Markov otac Vukašin krunisan je za kralja i postao Urošev savladar, a stric Uglješa dobio je titulu despota i postao gospodar velike Serske oblasti. Sve do Maričke bitke, u kojoj su Mrnjavčevići neslavno završili, Marko se nalazio u senci svog oca. Ipak, dospeo je na najviši položaj u državi - postao je 'mladi kralj' (kraljević) što je u političkom sistemu nemanjićke Srbije značilo da je određen za prestolonaslednika, a s obzirom na to da je Vukašin bio Urošev savladar i da Uroš nije imao naslednika, on je postao i prestolonaslednik Dušanovog carstva. NJegova vladavina, započevši 'srpskom pogibijom' na Marici, u celini je tekla u znaku tog poraza. Umesto da postane zakoniti vladar srpskog carstva, postao je kralj vazalne oblasti i podložnik turskog cara, a nije mogao da sačuva ni ono što su mu Turci ostavili. Grabljivi susedi otimali su mu deo po deo teoritorija tako da je, na kraju, od prostrane države kralja Vukašina ostala mala oblast oko Prilepa. Marko je najveći gubitnik među vladarima i velikašima u tom vremenu, i inače karakterističnom po velikim nacionalnim porazima.

Evo jedne od najpoznatijih pesama o njemu:

Oranje Marka Kraljevića Vino pije Kraljeviću Marko
Sa staricom Jevrosimom majkom,
A kad su se napojili vina,
Majka Marku stade besjediti:
„O moj sinko, Kraljeviću Marko,
Ostani se, sinko, četovanja,
Jer zlo doba donijeti neće,
A staroj se dosadilo majci
Sve perući krvave haljine!
Već ti uzmi ralo i volove,
Pak ti ori brda i doline,
Te sij, sinko, šenicu bjelicu,
Te ti hrani i mene i sebe.“
To je Marko poslušao majku:
On uzima ralo i volove;
Al' ne ore brda i doline,
Već on ore careve drumove.
Otud idu Turci janjičari,
Oni nose tri tovara blaga,
Pa govore Kraljeviću Marku:
„More, Marko, ne ori drumova!“
– „More, Turci, ne gaz'te oranja!“
„More, Marko, ne ori drumova!“
– „More, Turci, ne gaz'te oranja!“
A kada se Marku dosadilo,
Diže Marko ralo i volove,
Te on pobi turke janjičare;
Pak uzima tri tovara blaga,
Odnese ih svojoj staroj majci:
„To sam tebe danas izorao!“

Izvor: Pravda/Espreso.rs