Na Kosovu je od 1999. godine uništeno 150 srpskih crkava i manastira, od kojih čak 61 imaju status spomenika kulture.
Uništeno je i pokradeno više od 10.000 ikona, crkveno-umetničkih i bogoslužbenih predmeta „koji se uveliko krčme na svetskom ilegalnom tržištu antikviteta“.
Uništen je i oštećen 5.261 nadgrobni spomenik na 256 srpskih pravoslavnih grobalja, dok na više od 50 grobalja ne postoji nijedan čitav spomenik.
Iz srpskih grobova „čak su iskopavane i razbacivane kosti“, dok su groblja „pretvorena u deponije, nepristupačna su, zarasla u korov i šipražje“.
(Foto: Printskrin)
Preživeli srpski manastiri Visoki Dečani, Gračanica, Pećka patrijaršija i crkva Bogorodica LJeviška su kulturna dobra koja su upisana na Listu svetske baštine UNESKA pod nazivom Srednjovekovni spomenici na Kosovu i Metohiji.
Manastir Visoki Dečani je prvi upisan na listu 2004. godine, a dve godine kasnije upisana su i preostala tri zdanja
Oni predstavljaju vrhunac vizantijsko-romaničke kulture, sa jedinstvenim stilom fresko-slikarstva, koji se razvio na prostoru Balkana između 13. i 17. veka.
1. Visoki Dečani
Manastir Visoki Dečani je zadužbina kralja Stefana Dečanskog i cara Dušana. Nalazi se u dolini reke Dečanska Bistrica jugozapadno od Peći, ispod planinskog masiva Prokletije.
Izgradnja manastira je završena 1335. godine, a freske su završene oko 1350. godine. Manastir je posvećen Hristu Pantokratoru i Vaznesenju Gospodnjem – Spasovdanu. Glavni neimar bio je majstor Vito Kotoranin. Hram predstavlja petobrodnu građevinu i pripada raškom stilu.
2. Gračanica
Manastir Gračanicu je sagradio kralj Milutin 1321. godine i posvetio je Uspenju Presvete Bogorodice. Manastir se nalazi u selu Gračanica, 10 km. udaljen od Prištine.
Nakon rata na Kosovu i Metohiji 1999. godine u manastir Gračanicu je preneto sedište episkopa raško-prizrenskog, koji je morao da napusti Prizren. Manastir je postao ne samo duhovno već i nacionalno i političko središte srpskog naroda ovog kraja. U njemu se svakodnevno organizuju brojni skupovi i sastanci sa međunarodnim predstavnicima sa ciljem da se obezbedi opstanak i život srpskog naroda na Kosovu i Metohiji.
Gračanica je jedan od najznačajnijih spomenika stare srpske kulture. Crkva je od tesanog kamena položenog u redove dvojnih i trojnih redova opeka i ima pet kubeta i tri apside. Izvedena je u estetskom i građevinsko- arhitektonskom savršenstvu i vrlo je skladnih proporcija.
U crkvi se nalaze freske koje prikazuju rodoslov dinastije Nemanjića i lik kraljice Simonide, žene kralja Milutina.
3. Pećka patrijaršija
Manastirski kompleks Pećke Patrijaršije sastoji se od četiri crkve koje su sagrađene u periodu između 13. i 14. veka. Vekovima je ovaj manastir bio središte Srpske Pravoslavne Crkve. Nalazi se u izuzetno lepoj Rugovskoj klisuri pored reke Bistrice. Do osamnaestog veka manastir je bio napredno monaško središte sa stotinama učenih monaha. Usled surovih turskih zuluma Patrijarh Arsenije je krajem sedamnaestog veka u velikoj seobi poveo iz ovog područja hiljade hrišćanskih porodica u Južnu Ugarsku.
I pored pritisaka lokalnog muslimanskog stanovništva manastir se održao do danas. Nakon Drugog svetskog rata Pećka Patrijaršija je pretvorena u ženski manastir. Pećka Patrijaršija je u neposrednom nadleštvu Srpskog Pravoslavnog Patrijarha u Beogradu gde je danas središte Patrijaršije.
Nakon požara koji su 1981. godine podmetnuli Albanci izgrađeni su novi manastirski konaci sa novom Patrijarhovom rezidencijom. Sestrinstvo se bavi humanitarnim radom i održava manastirsku ekonomiju. Manastiru pripada i metoh u Budisavcima, nedaleko od Kline gde dve monahinje borave same.
Kompleks manastirskih crkava je krajem novembra 2008. godine ofarban u crvenu boju, poput manastirske crkve u Žiči, što je izazvalo burne reakcije u stručnim krugovima, kako među onima koji taj čin osuđuju, tako i među onima koji ga opravdavaju.
4. Bogorodica LJeviška
Bogorodica LJeviška je crkva u Prizrenu, zadužbina kralja Milutina. Crkva je podignuta u periodu 1306—1307. na ostacima katedrale iz 13. veka, koja je takođe osnovana na mestu starije, ranohrišćanske crkve. Crkva je istorijsko sedište episkopa prizrenskog Srpske pravoslavne crkve.
Za vreme turske vlasti, u 18. veku, freske su izubijane čekićem, pokrivene slojem maltera i prekrečene, kada je crkva pretvorena u džamiju. Freske su ponovo otkrivene u periodu 1950—1952. Radovi na njihovoj restauraciji trajali su do 1976. godine.
Pogledajte na karti koji su još manastiri preostali na Kosovu, a koji su uništeni tokom ratnih i poratnih stradanja.
Pročitajte OVDE kakva je to drama na Kosovu i ko preti izborima.
Izvor: espreso. rs
